Татарстан Республикасы Язучылар берлеге

Акъегет Муса

Муса Акъегет, Акъегетзадә (Муса Мөхәм­мәтҗан улы Акжегетов) 1864 елның 3 декаб­рендә Пенза губернасы Чембар (хәзерге Белин­ский) каласында урта хәлле чиновник гаилә­сендә туа. Башта дүрт класслы рус мәктәбендә, аннары Пенза гимназиясендә укый. Гимназия­не тәмамлагач (1884), Мәскәү, аннан Казан дәүләт университетына ке­рергә сорап гариза бирсә дә, үтенече кире кагыла. Ахырда югары белем алу нияте белән Төркиягә китә (1888). Анда дәүләт мөәссәсәләре (учреж­дениеләре) өчен белгечләр әзерли торган Мөлкия югары мәктәбенә кереп укый, бер үк вакытта хәрби мәктәптә рус теле укыта. 1908 еллар тирәсен­дә Истанбулда «Мәтен» («Асыл нөсхә») исемле газета чыгара, күпмедер вакыт Төркиянең Анадолу өлешендә өяз башлыгы булып та тора. 1914 ел­дан башлап Муса Акъегет Истанбул фәнни китапханәсендә хезмәт итә, анда заманында Казаннан сатып алынган Катанов китапларын, кулъязма­ларын барлау, тәртипкә салу эше белән шөгыльләнә. Ул 1923 елның 24 сен­тябрендә Истанбулда вафат була.
Пенза гимназиясендә укыган чагында Муса Акъегет «Хисаметдин мен­ла» исемле роман яза. Урта күләмле (72 битле) бу әсәр 1886 елда Казанда аерым китап булып басылып чыга. Бездә татарча тәүге роман һәм рус ор­фографиясе нигезендә тыныш билгеләре куеп басылган беренче китап та шул була.
Төркиядә Муса Акъегет икътисад буенча фәнни хезмәтләр яза, «Аурупа мәдәниятенең әсасенә бер нәзар» (1906), «Икътисад, яхуд Гыйльме сәрвәт» (1918) дигән китапларын бастыра.


Язучылар